बाघ रिजर्व



देश में संकटग्रस्त बाहा प्रजाति को बचाने के लिए वर्ष 1973 में भारत सरकार द्वारा बाघ परियोजना प्रारंभ की गई। 1973-74 में रिजर्वों की संख्या, वर्ष 2012 में 9 से बढ़कर 41 हो गई। इन बाघ परियोजना क्षेत्रों का क्षेत्रफल 63,875 वर्ग किमी है। जो देश के कुल भौगोलिक क्षेत्र का 1.94 % है।
बाघ परियोजना रिजर्व (जनवरी 2013 को)  
Project Tiger Reserves of India
क्रम संख्या बाघ परियोजना रिजर्व का नाम राज्य निर्माण वर्ष कोर क्षेत्र (वर्ग किमी) बफर क्षेत्र (वर्ग किमी) कुल क्षेत्र (वर्ग किमी)
1

अचानकमार

छत्तीसगढ़

2008-09 626.195 287.822 914.017
2

अनामलई

तमिलनाडु

2007 958.59 521.28 1479.870
3

बांधवगढ़

मध्यप्रदेश

1993-94 716.903 820.03509 1536.938
4

बांदीपुर

कर्नाटक

1973-74 872.24 584.06 1456.300
5

भद्र

कर्नाटक

1998-99 492.46 571.83 1064.290
6

बिलीगिरी राजस्थान मन्दिर

कर्नाटक

2011-12 359.10 215.72 574.820
7

बक्सा

वेस्ट बंगाल

1982-83 390.5813 367.3225 757.904
8

कार्बेट

Ÿाराखण्ड

1973-74 821.99 466.32 1288.310
9

दम्पा

मिजोरम

1994-95 500 488.00 988.000
10

दंदेली अंसी  

कर्नाटक

2007 814.884 282.63 1097.514
11

दुधवा

उत्तर प्रदेश

1987-88 1093.79 1107.9848 2201.775
12

इंद्रावती

छत्तीसगढ़

1982-83 1258.37 1540.7 2799.070
13

कालकढ़ मुंडाथुरई

तमिलनाडु

1988-89 895 706.542 1601.542
14

कान्हा

मध्यप्रदेश

1973-74 917.43 1134.361 2051.791
15

कवल

आन्ध्रप्रदेश

2012-13 893.23 1125.89 2019.120
16

काजीरंगा

आसाम

2006 625.58 548 1173.580
17

मनस

आसाम

1973-74 840.04 2310.88 3150.920
18

मेलघाट

महाराष्ट्र

1973-74 1500.49 1268.03 2768.520
19

मुदुमलई

तमिलनाडु

2007 321 367.59 688.590
20

नागरहोल

कर्नाटक

1999-2000 643.35 562.41 1205.760
21

नागार्जुनसागर सिरसाइलम

आन्ध्रप्रदेश

1982-83 3721 1175.51 4896.510
22

नामदाफा

अरुणाचलप्रदेश

1982-83 1807.82 245 2052.820
23

नामेरी

आसाम

1999-2000 200 144 344.000
24

पाक्के

अरूणाचलप्रदेश

1999-2000 683.45 515 1198.450
25

पालमू

झारखण्ड

1973-74 414.08 715.85 1129.930
26

पन्ना

मध्यप्रदेश

1994-95 576.13 1002.42 1578.550
27

परंबीकुलम

केरल

2008-09 390.89 252.772 643.662
28

पेंच

महाराष्ट्र

1992-93 257.26 483.96 741.220
29

पेंच

मध्यप्रदेश

1992-93 411.33 768.30225 1179.632
30

पेरियार

केरल

1978-79 881 44.00 925.000
31

रणथम्भौर

राजस्थान

1973-74 1113.364 297.9265 1411.291
32

सायाद्री

महाराष्ट्र

2009-2010 600.12 565.45 1165.570
33

संजय दुब्री

मध्यप्रदेश

2008-09 812.571 861.931 1674.502
34

सतकोसिया

उड़ीसा

2008-09 523.61 440.26 963.870
35

सतपुरा

मध्यप्रदेश

1999-2000 1339.264 794.04397 2133.308
36

सरिस्का

राजस्थान

1978-79 881.1124 332.23 1213.342
37

सिम्लीपल

उड़ीसा

1973-74 1194.75 1555.25 2750.000
38

संुदरबंस

पश्चिम बंगाल

1973-74 1699.62 885.27 2584.890
39

तडोबा-अंधेरी

महाराष्ट्र

1993-94 625.82 1101.7711 1727.591
40

उदांती-सितांदी

छत्तीसगढ़

2008-09 851.09 991.45 1842.540
41

वाल्मिकी

बिहार

1989-90 598.45 300.93 899.380
        35123.95 28750.73 63874.689